Nachtelijk ijs houdt Jakarta overdag koel

 Gemeten over het hele jaar loopt de temperatuur in Jakarta gemiddeld op richting de 30 graden. Koeling is van vitaal belang om productief te blijven in dit moessonklimaat. “Het is ook nog eens een heel vochtig klimaat. Als je de vochtbalans in je gebouw niet in het gareel houdt, gaat je apparatuur kapot. Bijna 60 procent van de energielast komt door de koeling”, legt Hans uit. 

De Nederlandse ambassade werkte met een koelsysteem dat al 25 jaar oud was, wat ten koste ging van het rendement. De leiding van de ambassade en de voorgangers van DHF vonden het tijd voor een duurzame slag. De ambassade zou in 2018 verbouwd worden, de ideale periode om deze slag te slaan.

IJskoud energiesysteem
Hans kende het concept van ijsbuffering al. Indonesië is de perfecte plek om voor deze duurzame airconditioning te kiezen: het land heeft een van de grootste reserves aan geothermische energiebronnen, duurzame aardwarmte, ter wereld. ’s Nachts, als de energievraag niet zo hoog is, kan het hele land daarop draaien en zijn de energieprijzen ook lager dan overdag. Daarnaast is een ijsbuffer een betere optie dan bijvoorbeeld zonnepanelen. “Voor zonnepanelen is het te warm in Indonesië om een goed rendement te behalen.’’
Na onderzoek kwamen de voorgangers van DHF uit bij een Maleisische fabrikant van het ijsbuffersysteem. Deze specialisten hadden zich al bewezen in verschillende grote gebouwen in eigen land en wilden in Indonesië voet aan de grond krijgen. Daarnaast bleek hun prijs-kwaliteitverhouding de beste. DHF werd vanaf de aanbesteding geholpen door een Indonesisch adviesbureau. “Een lokaal bureau vinden is belangrijk: zij kennen de lokale markt, weten hoe alles daar werkt. Zij selecteerden voor ons vijf goede aannemers, waarna we onder hen een aanbesteding uitschreven.” 

Bevriezen en smelten
Uiteindelijk duurde het vier jaar van plan tot oplevering. Sinds 2019 koelt de Indonesische ambassade, met 5 tot 6 duizend vierkante meter een flink gebouw dat ook ruimte biedt voor culturele activiteiten, dankzij die ijsbuffer. Hoe dat werkt? In de nacht wordt het water dat in vier grote tonnen onder de ambassade zit bevroren, met behulp van de energie uit geothermische energiebronnen. Overdag haalt een warmtewisselaar de kou uit het ijs en verspreidt die door het hele gebouw, via luchtbehandelingskasten. Deze vorm van airconditioning bespaart de post jaarlijks 102 ton aan CO2-uitstoot. 

Het systeem werkt ‘fantastisch’, zo vertelt Erie. “We hebben nog geen grote problemen gehad. Een door de producent opgeleid team in de buurt van Jakarta verzorgt het onderhoud. We kunnen hen altijd bellen als er een mankement zou zijn.” De ambassade heeft ook nog twee andere koelingssystemen: een op reguliere elektriciteit en een back-up. “Die op de traditionele energiebronnen is ook zuiniger dan de oude.”

Duurzaam voorbeeld
De ambassade kreeg meer duurzame verbeteringen. De tl-buizen werden led-lampen, het gebouw heeft nu een slim gebouwbeheersysteem en het personeel scheidt zijn afval, in samenwerking met een gespecialiseerd bedrijf. In Indonesië is afvalscheiding namelijk nog niet door de overheid geregeld.

Inmiddels staan de Nederlanders in Jakarta bekend als duurzaam voorbeeld, constateert Erie. “Personeel van andere ambassades komt weleens kijken, zo zijn de Zwitsers langs geweest. Die waren onder de indruk.”

Kijk om je heen
Het plan is niet klakkeloos te kopiëren voor andere ambassades, legt Hans uit. “Je moet onderzoeken of je een energievriendelijke periode hebt om het ijs te maken, zoals ’s nachts in Jakarta. Als je de energie uit een kolencentrale moet halen, heeft het geen zin.” Hij prijst daarnaast de leiding van de ambassade. “Die moet enthousiast zijn om zo’n plan te laten slagen.”
Ook Erie noemt de sleutelrol van de leiding. De Indonesische facility manager adviseert collega-ambassades goed om zich heen te kijken. “Wat voor innovatieve concepten zie je in de buurt? Het is voor ons heel belangrijk dat de producent in Maleisië zit en de lijntjes daardoor kort zijn. Je moet verder goed onderzoeken waar je ambassade winst kan behalen. Wij leven op een tropisch eiland, dus een koele werkomgeving kost veel energie. Daardoor pakt deze investering zo goed uit.”